Socio-ekonomske posledice
Oružana agresija protiv Azerbejdžana i okupacija jedne petine njegovih teritorija koja je trajala skoro 30 godina ozbiljno su oštetile socio-ekonomski sektor Azerbejdžana. To je dovelo do velikog broja žrtava i etničkog čišćenja okupiranih teritorija od svih Azerbejdžanaca, ostavljajući duboke tragove u svesti stanovništva zemlje. Rezultiralo je opsežnim uništenjem fizičke infrastrukture, prekidom ekonomskih i društvenih mreža, lanaca snabdevanja, ilegalnom eksploatacijom i pljačkom prirodnih resursa.
Ukupno uništenje i šteta, posebno potpuni kolaps urbanih sistema na okupiranim teritorijama, šokantni su.
Prema procenama još iz 2019. godine, uništeno je 900 naselja, 150.000 kuća, 7.093 javnih zgrada uključujući 1.107 obrazovnih ustanova, 855 vrtića, 521 zdravstvenu ustanovu, 4 sanatorijuma i lečilišta, 927 biblioteka, 706 istorijskih spomenika, 22 muzeja, više od 100.000 muzejski eksponata, 12 državnih arhiva i 401.000 dokumenata državnih arhiva. Pored toga, više od 4.300 privatnih kuća i stambenih zgrada i 548 drugih civilnih objekata uništeno je ili oštećeno kao rezultat direktnih i indiscriminatnih napada koje su izvršile oružane snage Armenije između 27. septembra i 9. novembra 2020. godine.
Uništeno je 2.000 km dugih gasovoda, 34 gasna distributivna postrojenja, 76.940 km električnih vodova i 7.586 km vodovodnih cevi, 598 komunikacionih postrojenja, 3.052 km komunikacionih linija, 28.980 km kablovskih postrojenja i 325,8 km železnice.
Postoji širok spektar izveštaja o poznatoj pljački otpada metala, cevi, cigli i drugih građevinskih materijala iz azerbejdžanskih domaćinstava i javnih zgrada, napuštenih početkom 1990-ih od strane bežećeg azerbejdžanskog stanovništva.
Armenija je demontirala i srušila zgrade, kuće i druge objekte, kako bi ostvarila privatnu dobit, tako i kako bi podržala produženje okupacije ovih teritorija i sprečila povratak proteranog azerbejdžanskog stanovništva u njihove domove. Kao deo ove politike, takođe je koristila oduzete građevinske materijale za izgradnju kuća za ilegalno naseljene Armene.
Socio-ekonomske posledice agresije Armenije nisu ograničene samo na pomenute činjenice o uništenju, pljački i pljački. Agresija Armenije je takođe izazvala socio-ekonomske gubitke za Azerbejdžan usled oduzimanja zemlje od produktivnih faktora koji se nalaze na njegovim okupiranim teritorijama. Azerbejdžan nije mogao da koristi ove faktore za svoj socio-ekonomski razvoj tokom decenija.
Na primer, teritorije Azerbejdžana koje su bile okupirane imale su postrojenja za punjenje mineralne vode (Tursh Su i Isti Su u okrugu Kalbadjar), fabrike koje proizvode karabakh i aghdam mermer, fabrike za obradu kamena, vinarije koje proizvode popularna i kvalitetna azerbejdžanska vina i druge vinske proizvode. Štaviše, mlekarske industrije, tkalnice, fabrike obuće, kompleks karabakh svile i druga preduzeća su takođe radila na teritorijama Azerbejdžana koje su bile okupirane. Više od 50 filijala kompanija sa sedištem u Bakuu i preko 300 industrijskih i građevinskih lokacija ostalo je u okupiranom delu Azerbejdžana.
Azerbejdžan je oduvek bio poznat po gajenju grožđa, pšenice i drugih poljoprivrednih kultura koje su igrale ključnu ulogu u snabdevanju stanovništva zemlje hranom. Pre agresije, na teritorijama Azerbejdžana pod okupacijom Armenije proizvedeno je 14,3% žita, 31,5% grožđa, 14,5% mesa, 17,1% mleka, 19,3% vune i 17% svile (185.000 ha obrađenih površina i 645.000 ha obradivih površina ostalo je pod okupacijom).
Više od 300 poljoprivrednih preduzeća, azerbejdžanske konjušnice Aghdam koje uzgajaju poznate konje karabakh, stotine drugih kolektivnih i međufarmerskih preduzeća, više od 7.000 hidrauličnih pumpi, 40 pumpnih stanica, više od 30 sistema za navodnjavanje i 1.200 km međufarmerskih kanala za navodnjavanje uništeno je na okupiranim teritorijama.